1.0 Geneza logistyki >
Geneza logistyki
Początki logistyki są trudne do zdefiniowania. Wykształcenie się odrębnej dyscypliny w handlu nastąpiło w XIX
wieku, kiedy po raz pierwszy użyto pojęcia logistyka. Termin ten zastosował Henri de Jomini do określenia
transportu, zakwaterowania i zaopatrzenia oddziałów wojskowych. Rozwój logistyki jako dziedziny zarządzania
roz-począł się w latach 40-tych XX wieku w Stanach Zjednoczonych i następował etapami.
Trzeba jednak pamiętać,
że historia logistyki sięga bardziej odległych czasów i od zawsze jest ściśle związana z historią wojska, bowiem
to właśnie wojsko potrzebowało i w dalszym ciągu potrzebuje nieustannego zaopatrzenia. Prawdopodobnie pierwszym
twórcą systemu logistycznego był Aleksander Wielki, którego wojsko składało się z kawalerzystów, do których
przypisany był jeden niewolnik na koniu, który z kolei prowadził konia jucznego z zaopatrzeniem, do każdego
piechura zaś, przypisany był jeden niewolnik pieszy z koniem jucznym.
1.1 Etymologia słowa logistyka >
Etymologia słowa logistyka
Termin logistyka w zależności od źródła pochodzenia i dziedziny stosowania bywa używany w różnych znaczeniach. W
literaturze wyróżnia się trzy jego pochodzenia, mianowicie: język grecki, łaciński i francuski, oraz trzy główne
obszary stosowania, tj. obszar logiki i matematyki, obszar działalności wojskowej i obszar działalności gospodarczej.
Etymologicznie termin logistyka pochodzi od greckiego słowa logistikos i oznaczał pierwotnie rozumowanie typowe dla
logiki, a później także obliczenia matematyczne. Według „Encyklopedii Powszechnej” termin ten został wprowadzony przez
L. Coutarat’a i A. Lalande’a na początku XX wieku na oznaczenie logiki formalnej, operującej językiem symboli
wzorowanych na matematyce. Bliskie pierwotnemu znaczeniu greckiego terminu logistikos jest łacińskie słowo logisticus.
Oznacza ono tyle, co rozumny, racjonalny, czyli zdolny do logicznego myślenia.
Trzecim źródłem pochodzenia terminu logistyka jest francuskie słowo logistique, wywodzące się z działalności wojskowej.
Jak podkreśla się w „The New Encyclopedia Brytanica”, logistykę określono jako praktyczną sztukę przemieszczania armii,
obejmującą także ciągłe jej zaopatrywanie, prace inżynierskie oraz prace sztabu. (Jomini, 1836)
1.2 Rozwój logistyki po erze Aleksandra Wielkiego >
Rozwój logistyki po erze Aleksandra Wielkiego
Po śmierci Aleksandra Wielkiego w 323 r. p.n.e. dalsze informacje o wykorzystywaniu logistyki w sztuce wojennej
znaleziono w kronikach Cesarstwa Bizantyjskiego. Wyróżniono tam, obok strategii i taktyki, trzecią naukę wojenną –
logistykę. Zdefiniowano jej zadanie jako dbanie o regularne wypłacanie żołdów, zapewnianie odpowiedniego uzbrojenia
oraz wyposażenia wojsk, oraz przygotowanie do bitew. (Leon VI Filozof, 911)
W feudalnej Europie oznakami działań logistycznych było wykorzystanie ujednoliconego umundurowania oraz broni. Obniżono
dzięki temu koszt wyposażenia armii i zmniejszono problem zaopatrzenia. Nawet największa w historii bitwa czasu
średniowiecza znana szerzej jako Bitwa pod Grunwaldem była długoterminowym planem logistycznym. Działo się tak za
sprawą króla Władysława II Jagiełły, który już w 1409 r. korzystając z tymczasowego rozejmu z Państwem Krzyżackim,
nakazał, aby w całym państwie wyprawiano wielkie łowy. Było to działanie bez precedensu. W całym państwie oraz we
wszystkich puszczach rozpoczęto wielkie odławianie zwierzyny, którą głównie wędzono (z rzadka solono i peklowano), a
następnie wysyłano do Płocka, gdzie zarządzono wielki magazyn żywności na czas nadchodzących wojen. Do dziś co roku w
Białowieży odbywa się festyn rycerski nawiązujący do tamtych polowań.
1.3 Logistyka na przełomie wieków >
Logistyka na przełomie wieków
Po upływie okresu średniowiecza aż do czasów nowożytnych logistyka wciąż zajmowała się wyłącznie tematami militarnymi.
Warto jednak odnotować zdarzenie, które do dziś uznawane jest jako jedno z najmniej udanych operacji logistycznych, a
którego autorem jest Napoleon Bonaparte. Przywódca Wielkiej Armii planując inwazję na Rosję w 1812 r. sądził, że Rosjanie
wydadzą mu bitwę niedaleko od granicy, którą łatwo wygra, więc w toku tej myśli jego armia została zaopatrzona jedynie
na okres 20 dni. Wojska rosyjskie przemieszczały się jednak w głąb kraju, w wyniku czego armia Napoleona oddalała się
od swoich magazynów. Sytuacje pogarszały również ciągłe ataki partyzanckie Rosjan. Taktyka spalonej ziemi powodowała,
że po drodze nie było żywności. Ponadto wojsko dopadła surowa zima i oczekiwane zwycięstwo przerodziło się w klęskę.
Efektem źle podjętych działań logistycznych była śmierć ponad pół miliona francuskich żołnierzy.
Rysunek 1. Napoleon w Rosji.
1.4 Przełom w rozwoju logistyki >
Przełom w rozwoju logistyki
Przełomowym etapem w historii logistyki była II Wojna Światowa. W tym czasie Departament Obrony USA powołał specjalne
zespoły, których zadaniem był rozwój matematycznych modeli planowania oraz ich zastosowanie w rozwiązywaniu problemów zaopatrzeniowych armii amerykańskiej. W ten sposób powstały podwaliny matematycznej nauki planowania, znanej dziś pod
nazwą badań operacyjnych, jak też ekonomicznej dyscypliny naukowej, czyli logistyki. (Beier, 2004)
Zastosowanie logistyki stricte do celów cywilnych nastąpiło dopiero w 1956 roku po opublikowaniu wyników badań nad
współzależnością kosztów transportu lotniczego i kosztów utrzymania zapasów w procesie dystrybucji towarów. Okazało się
bowiem, że wysokie koszty transportu lotniczego nie powinny być jedynym wyznacznikiem jego użycia. O wiele ważniejsze
dla przedsiębiorstwa są całkowite koszty transportu i gospodarki zapasami. Dzięki tym badaniom wiele firm zaczęło
widzieć w logistyce sposób na redukcję kosztów.